توصیه اول من به شما این است که تا میتوانید شوخی نکنید. این جمله مثل این است که به شما بگوییم، اگر انگلیسی بلد نیستید، انگلیسی حرف نزنید. لذا برای ورد به بحث این مطلب را اینگونه بیاموزید: «تا زمانی که یاد نگرفتهایم درست شوخی کنیم شوخی نمیکنیم.» به همین سادگی. حالا اگر نمیخواهید شوخی کنید این صفحه را ببندید چون به مطالبش نیازی ندارید. اگر میخواهید درست شوخی کنید و وکیلی مقبول باشید بقیه مطالب را بخوانید.
اصلاً شوخی چیست؟
حس شوخطبعی حالتی است که باعث میشود از حالت تنشزا خارج شویم و به سمت حالت آرامش حرکت کنیم. در حالت شوخی کمی احساس بهتری میکنیم. کمی تنشهایمان کم میشود. این مکانیسم خود مراقبتی بدن است. شدت تنش که بالا میرود بدن برای مراقبت از خود موضوعات جدی و واقعی را بیمعنی میکند. ذهن اینطور القا میکند که الآن و در همین لحظه این موضوع اینقدر هم مهم نیست.
این فریب ذهنی است که در فضای پرتنش حاکم میشود. در این حالت موضوع مهم از سوی مغز بهدرستی دیده نمیشود. بخشهای مهم داستان در میان پوچانگاری ذهنی گم میشود. به خاطر همین است که توماس هابر میگوید «شوخی روشی برای بیان خشم و اضطراب آدمی است»؛ یعنی با شوخی خشم خود را بهطور متمدنانه نشان میدهیم. در انتخاب بین خشم و شوخی معلوم است که شوخی مقبولتر است.
کانت هم شوخی را در اثر برآورده نشدن انتظار و خواسته فرد میداند. وی معتقد است در این حالت فرد انتظار خود را به هیچ تقلیل میدهد. فرد از خواسته خود دست میکشد و با شوخی بهصورت ناخودآگاه آن را بیاهمیت میکند.
بااینحال شوخی مکانیسمی است که به افراد کمک میکند شرایط هیجانی و استرسزا را از طریق توجه به موضوعات سرگرمکننده تحمل کنند. کمک میکند جنبههای مثبت قضیه را ببیند. کمک میکند فرد بعد از رویدادی ناگوار خُلق بهتری داشته باشد.
دقیقاً زمانی که موکل دارای پروندهای است که بار عصبی زیادی ایجاد میکند. همینطور وکیلی که در انبوه پروندههای باز محاصرهشده است. معمولاً در این مواقع بدن مکانیسم دفاعی خودش را فعال میکند. در این حالت به دلیل خروج وضعیت از فضای منطقی و عقلانی امکان واکنشهای احساسی بیشتر میشود.
نقطه نگرانکننده همینجاست. در فضای احساسی چه مثبت چه منفی معمولاً نتایج غیرقابلپیشبینی به وجود میآید؛ بنابراین میگوییم تمام تلاشمان باید بهعنوان وکیل شوخی نکردن باشد.
شوخی و متلک یکچیز هستند؟
شوخی بهطور مثبت و بدون غرض بیان میشود. متلک جهتدار و مغرضانه است. متلک نماد مسلم خشم فروخورده افراد است. باید بهطور جد از متلکگویی و تیکه پراکنی در همه مناسبتها خودداری کرد. گفتنش آسان است؛ اما زمانی که وکیل از دست موکل خود حرص میخورد و عصبی است سخت است خشم خود را در قالب متلک بیان نکند. این سختی برای خانمهای وکیل بیشتر است؛ زیرا بیان احساسات نزد خانمها بیشتر است. البته منظور صفت زنانگی است نه صرفاً بهواسطه زن بودن.
باید آگاه بود که در وضعیت خشم هستیم و احتمال گفتن متلک و کنایه برای بیان منظور و خشممان زیاد است. بدانیم گفتن کنایه همانا و تخریب رابطه وکالت همانا.
شوخی در زن و مرد
واقعیت این است که مردان بیشتر از زنان شوخی میکنند. مردان بیشتر در معرض فشارهای عصبی جامعه هستند. مردان کمتر از زنان میتوانند از سیستم دفاعی گریه استفاده کنند؛ بنابراین مردان بیشتر از شوخی استفاده میکنند. به خاطر همین است که معمولاً مردان بامزهتر و شوخطبعتر هستند. زنان بیشتر میخندند. زنان بهتر از مکانیسمهای برونریزی مانند گریه و خنده استفاده میکنند.
زنان انتظار دارند مردان شوخی کنند و مردان انتظار دارند زنان به شوخیهای آنان بخندند. این موضوعی مهم است. این انتظار بیشتر از انتظار دو همجنس از هم در زمان بیان شوخی است.
زمانی که موکل خانمی پیش وکیل مردی میرود ذاتاً دوست دارد وکیل مرد با شوخی و طنازی از فشار عصبی موجود بکاهد. در این وضعیت پیشنهاد میشود وکیل آقا که بلد نیست شوخی خیلی مؤدبانه و توأم با طنازی کند از خیر شوخی کردن بگذرد؛ حتی اگر موکل خانم او را ترغیب به شوخی کردن کند. ولی اگر به مهارت لازم برای شوخی بهجا و مؤدبانه رسیده است مجوز دارد که کمی (فقط کمی) برای کاهش بار استرس موکل خانم شوخی کند.
بهعنوانمثال در قضیهای که خانم برای گرفتن مشاوره برای طلاق نزد وکیل آقا آمده است وکیل میتواند به شوخی بگوید: «ما همجنس خودمان را میشناسیم و میدانیم تا کجا میتوانیم خطا کنیم و به روی خودمان نیاوریم. میدانم میتوانیم جوری وانمود کنیم که انگار روز اول ازدواج است و قرار است اولین صبحانه را کنار هم بخوریم.»
اما جای تعجب ندارد که در مواجهه دو خانم در نقش وکیل و موکل کوچکترین شوخی به بیشعوری تبدیل شود. لذا توصیه میشود در هنگام مواجهه دو همجنس در نقش وکیل و موکل هرگز از شوخی استفاده نشود.
نکته دیگر درباره جنسیت و شوخی این است که اکثر شوخی خانمها برای بیان تحقیر و توهین استفاده میشود. در اتاق وکیل اگر دیدید خانم وکیل و یا موکل از شوخی استفاده میکند مطمئن شوید که این شوخی برای بیان تحقیر نیست. بیان کردیم که معمولاً خانمها بهجای گفتن حرف مستقیم از متلک و کنایه در قالب شوخی استفاده میکنند. ابراز خشم خانمها در قالب شوخی بیشتر از آقایان است.
آقایان هم بیشتر برای رقابت با سایر همجنسهای خودشان شوخی میکنند. در حالت رقابت میزان شوخی آقایان بیشتر میشود.
اگر هم زنی را دیدید که خیلی شوخی میکند این بدان معنی است که آن زن صفات مردانه بیشتری دارد.
انواع شوخی در افراد
جالب است بدانید افراد متعصب و غیرتی شوخیهای جنسی را بیشتر دوست دارند. به خاطر همین اکثر پادشاهان دربار به دلیل استبدادی که داشتند همیشه یک منیژک در کنارشان بوده است. آنها استاد شوخیهای جنسی و نامتعارف بودهاند.
داستان معروفی وجود دارد که رئیسجمهور آمریکا به دیدن چرچیل در خانه شماره ۱۰ داونینگ استریت در شهر لندن رفت. هنگام حضور رئیسجمهور امریکا چرچیل در حمام بود. پس از اطلاع از حضور رئیسجمهور امریکا برهنه پیش رئیسجمهور آمریکا رفت. در برابر تعجب او گفت: ما انگلیسیها چیزی را از دوستان آمریکایی خود پنهان نمیکنیم! این داستان که بهرهای از محتوای جنسی دارد برای افراد مستبد خیلی جالب و خندهآور است.
افراد روشنفکر و غیر متعصب و غیرمذهبی از شوخیهای فاقد معنی لذت میبرند. شوخیهایی که وضعیتهای موجود را بیمعنی میکند. بهعنوانمثال نقل است که: لردی انگلیسی با همسرش موقع خوردن شام مرافعه و دعوا میکند. پسازاینکه از همسرش اجازه میگیرد و میز را به عقب میکشد و بلند میشود که میز شام را ترک کند. به علامت اعتراض و بیان خشم به پیشخدمت خود که در را برای خروج او باز میکرد، گفت: «لطفاً در را پشت سر من محکم به هم بزنید!» این داستانِ بیمعنی برای افراد روشنفکر شاید خیلی خندهدار باشد.
افراد مذهبی متعصب و خشک از شوخیهایی با تم ناهمخوانی لذت میبرند. مثلاً جوانی از عاقلی پرسید: «برای خوشبختی باید چهکار کنم؟» جواب داد: «باید سی سال مثل خرکار کنید.» پرسید: «آن موقع به رفاه و خوشبختی میرسم؟» گفت: «خیر! ولی به بدبختی و مثل خرکار کردن عادت میکنی.» باز این داستان هم بیانکننده تضاد و ناهمخوانی است برای افراد خشک مذهب کاربرد زیادی دارد.
افرادی هم که شوخیهای تند و بیادبانه انجام میدهند دارای شخصیت دمدمیمزاج و غیرثابت هستند. بیشتر این مورد در مردان دیده میشود. در مقابل این گروه، هرگز (جهت تأکید: هرگز) از حالت جدی خارج نشویم. چون این افراد با بیپروایی شوخی میکنند. رابطهای که توأم با شوخی باشد بازندهاش فرد کمتر بذلهگو و حد نگهدار است.
بررسی علایق افراد در مورد شوخی این کمک را به ما میکند که بدانیم همه افراد به یک نوع شوخی واکنش یکسانی نشان نمیدهند. ما به چیزهایی میخندیم که دیگران برایشان اصلاً خندهدار نیست. پس باید خیلی مراقب شوخیهای خود باید باشیم.
شوخی طنازانه چیست؟
شوخی اگر به دو عینک بیان شود و جهتش منفی نباشد شوخی طنازانه است؛ یعنی شوخی با نگاه شوخی کنند و لحاظ نگاه شوخی شونده بدون وجود غرض منفی. نتیجهاش میشود شوخی طنازانه. این نوع شوخی نیز به مهارت و ویژگیهای اخلاقی خاصی نیاز دارد. معمولاً افراد برونگرا و مثبت نگر توانایی بیشتری در یادگیری این مهارت دارند. عبید زاکانی را شاید بتوان طنازترین فرد تاریخ ادبیات ایران دانست. البته شیخ اجل حضرت سعدی هم مهارتی ستودنی در طنازی در شعر و ادب فارسی داشته است.
انواع شوخی:
شوخی دارای انواعی است که بد نیست در اینجا به برخی از آنها اشاره شود:
شوخی خود بزرگ کن
این شوخی موجب میشود فرد خود را در چشم دیگران بزرگ جلوه کند بدون اینکه موجب تحقیر سایرین شود. مثلاینکه وکیل به شوخی میگوید: «این حافظه قوی هم برای من شده دردسر». در اینجا بدون اینکه به موکل توهین شود این پیام را میرساند که من دارای حافظهای قوی هستم.
این وکلا نگاه شوخ طبعانه به موضوعات دارند. از شوخی برای مقابله با هیجانات و اضطراب استفاده میکنند. استرس کمتری دارند. برونگرا، صادق، سرزنده، دارای عزتنفس بالا و البته خوشبین هستند.
شوخی خود کوچک کن
در این حالت ما خود را کوچک و تحقیر میکنیم تا طرف مقابل خشنود شود و بخندد؛ مانند اینکه میگوییم: «ما کوچیک شما هستیم». «این پروانه به شما تعلق دارد». «ما عددی نیستیم».
وکلایی که با شوخی خودشان را کوچک میکنند، افسردگی و اضطراب بیشتری دارند این وکلا ناراحتی و عصبانیت هم بهصورت پنهان بیشتر تجربه میکنند. این افراد، عزتنفس و صمیمت پایینی دارند و همیشه از اینکه از سوی اطرافیان حمایت نمیشوند ناراضی هستند.
شوخی توهینآمیز
این نوع شوخی هدفش توهین و تحقیر طرف مقابل است و مانند زمانی که وکیل برای اینکه نشان دهد موکل باید اول با او مشورت و بعد قرارداد منعقد میکرده به او میگوید: «کاشکی فقط با من معامله میکردی. اینطوری یکساله بار خودم را میبستم.» یا اینکه موکل مستأصل را «دکتر!» خطاب میکند.
در اینجا وکیل دارد غیر مستیم به موکل میگوید تو فرد سادهلوح و بیعرضهای هستی و فقط باید با من مشورت کنی و حقالمشاوره و حقالوکاله پرداخت کنی. اگرچه بهگونهای بیان میکند که انگار از دست موکلش عصبانی است و دارد دلسوزی میکند. ولی پیامی که منتقل میشود خلاف آن است.
این وکلا در تمام جنبههای زندگی در پی دعوا و نبرد هستند. زندگی را صحنه نبرد و رقابت میدانند. از صمیمیت و درستکاری کمی برخوردار هستند. این وکلا کمتر موردپذیرش دیگران قرار میگیرند. همیشه محق هستند و این موکل است که نمیفهمد. همیشه میخواهند به موکل درس بدهند. خود را عاری از خطا میدانند. این وکلا در زندگی بازنده هستند.
شوخی پیونددهنده
این شوخی زمانی است که بدون اینکه طرف مقابل را بالا و پایین ببریم ارتباط و پیوندی برقرار میکنیم. مثلاینکه به موکل میگوییم: ما هر دو جفت خوبی برای پیروزی در هر پرونده هستیم. ما مثل جولی و جولز هستیم.
این وکلا، هم زیاد و هم خوب شوخی میکنند. لطیفه زیاد میگویند. از سرگرم کردن جمع لذت میبرند. این وکلا اضطراب کمتری دارند. برونگرا، صادق، سرزنده، دارای عزتنفس و خوشبینی بالایی دارند.
در آخر با موکل شوخی کنیم یا نکنیم؟
موکلی که نزد شما میآید طبیعتاً دارای مشکل است. از شما کمک و مشاوره میخواهد. فشار عصبی دارد. دوست دارد با شوخی بار این فشار را کم کند. دوست دارد با شوخی به حریم وکیل وارد شود. دوست دارد خندهکنان فضا را برای گرفتن بهترین نتیجه با کمترین هزینه مهیا کند. دوست دارد تخفیف بگیرد. دوست دارد از وکیل تعهد برای تضمین نتیجه بگیرد. معمولیترین روش موکل بهصورت ناخودآگاه توسل به فضای شوخی و صمیمت است. این به سود وکیل نیست.
وکیل باید تماماً حالت جدیت و منطقی بودنش را حفظ کند. باید به موکل القا کند که در حالت بالغانه است و همهچیز در چارچوب قانونی تعبیر و تفسیر میشود. باید با جدیت توأم با صمیمیت به موکل این پیام را بدهد که حدود و قواعد بازی را من تعیین میکنم؛ چون من قوانین این بازی را بلدم. با همین قواعد قرار است تو را از مهلکه نجات دهم.
بنابراین توصیه میشود فضا را به سمت شوخی نبرید. اگر میبرید برای ایجاد فضای تنفس و خروج کمی بار روانی. آنهم بهصورت طنازانه.
اگر این مطلب برای شما مفید بود برای دوستانتان ارسال کنید. اگر نظری دارید در قسمت پایین برای من بنویسید.
اگر سؤالی دارید بپرسید. خوشحالم با شما در تعامل هستم.
- نویسنده : رضا ایازی
- منبع : وکیل بهتر